Dieta lekkostrawna na dobre trawienie i poprawę zdrowia

Dieta lekkostrawna jest sprawdzoną receptą na wiele dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Polega na spożywaniu pokarmów, które są łatwe do strawienia i dostarczają wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Stosowana jest głównie jako dieta lecznicza w chorobach układu pokarmowego oraz podczas rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych. Polecana jest także osobom zdrowym, w celu wzmocnienia organizmu i poprawy ogólnego samopoczucia.

Lekkostrawna dieta może każdemu przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Warto poznać jej proste zasady, aby pomóc sobie w razie potrzeby. Kiedy stosować dietę lekkostrawną, co można jeść i jak przygotowywać posiłki, aby były smaczne i zdrowe?

Na czym polega dieta lekkostrawna

Dieta lekkostrawna, nazywana też łatwostrawną to modyfikacja żywienia podstawowego, która polega na wykluczeniu produktów ciężkostrawnych i podrażniających. Jej zadaniem jest odciążenie przewodu pokarmowego i złagodzenie dolegliwości trawiennych. Z menu eliminujemy przede wszystkim produkty długo zalegające w żołądku i jelitach oraz powodujące wzdęcia, w tym: nasiona roślin strączkowych, tłuste mięsa iryby orazniektóre warzywa kapustne. Istotne jest też ograniczenie spożycia produktów zbożowych o dużej zawartości błonnika pokarmowego. Wykluczamy pieczywo, makaron i płatki z pełnego ziarna oraz grube kasze. Nie powinno się jeść na diecie lekkostrawnej potraw smażonych, produktów wędzonych oraz fast-foodów. Trzeba też unikać substancji podrażniających: ostrych przypraw, octu czy mocnej kawy.

Zbilansowana dieta łatwostrawna zapewnia odpowiednią ilość kalorii oraz wszystkie cenne składniki odżywcze i witaminy. W wariancie podstawowym dostarcza 55-60% dziennego zapotrzebowania energetycznego z węglowodanów, 10-15% z białka i maksymalnie 30% z tłuszczu. Zalecana jest minimalna zawartość błonnika w ilości 20-25 g na dobę. Właściwy dobór produktów i metod przygotowywania potraw odciąża układ pokarmowy i ułatwia wchłanianie składników odżywczych. Pozytywne efekty diety lekkostrawnej w postaci lepszego trawienia i poprawy samopoczucia mogą odczuć wszyscy. Polecana jest zarówno w celach leczniczych, jak i w codziennym żywieniu osób zdrowych.

Wskazania medyczne do stosowania diety lekkostrawnej

Lekkostrawny sposób żywienia to przede wszystkim dieta lecznicza zalecana osobom cierpiącym na choroby układu pokarmowego i gruczołów. Jest również niezwykle pomocna w rekonwalescencji po różnego rodzaju zabiegach chirurgicznych oraz podczas infekcji wirusowych i bakteryjnych. W zależności od dolegliwości czy chorego narządu wykorzystuje się odpowiedni wariant diety lekkostrawnej:

• podstawowy – w niestrawności, przy zespole jelita drażliwego, w chorobach infekcyjnych z gorączką;
• z ograniczeniem tłuszczu i błonnika – w schorzeniach trzustki i dróg żółciowych;
• z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego – przy wrzodach żołądka i nieżycie jelit;
• niskobiałkowy – w niewydolności wątroby i nerek.
• bogatobiałkowy – w schorzeniach wątroby, nowotworach przewodu pokarmowego, przy nadczynności tarczycy i po operacjach;
• bogatobiałkowy z ograniczeniem tłuszczu – po resekcji żołądka czy przy stłuszczeniu wątroby;
• bogatobiałkowy z ograniczeniem tłuszczu i błonnika – w zespole upośledzonego trawienia lub wchłaniania.

Lecznicza dieta łatwostrawna musi być dostosowana pod kątem doboru produktów, zapotrzebowania kalorycznego i proporcji składników odżywczych do konkretnego schorzenia i masy ciała pacjenta. Dlatego należy skonsultować jej stosowanie z lekarzem lub dietetykiem, którzy przygotują jadłospis optymalnie dopasowany do indywidualnych potrzeb.

Kiedy jeszcze warto stosować dietę lekkostrawną?

Odżywianie według zasad diety lekkostrawnej jest korzystne zarówno w leczeniu chorób, jak i utrzymaniu doskonałej formy przez osoby zdrowe. Pomaga uniknąć wzdęć i niestrawności czy po prostu odpocząć po ucztowaniu. Warto także przejść na dietę lekkostrawną, kiedy organizm jest osłabiony, w okresie wzmożonego stresu czy dużego wysiłku intelektualnego. Taki sposób żywienia polecany jest szczególnie seniorom, którzy nie tolerują już tak dobrze ciężkostrawnych dań smażonych czy surowych warzyw. Odpowiednio zbilansowany jadłospis pomaga odzyskać energię oraz dostarcza składniki odżywcze i witaminy niezbędne dla zdrowia.

Odchudzanie a dieta lekkostrawna

Na diecie łatwostrawnej można się też pozbyć nadprogramowych kilogramów, zwłaszcza w przypadku sporej nadwagi czy otyłości. Wynika to głównie z tego, że odciążony przewód pokarmowy pracuje sprawniej i organizm oczyszcza się z zalegających produktów przemiany materii. Trzeba jednak pamiętać, że żywienie lekkostrawne to nie jest typowa dieta odchudzająca. Głównie chodzi tu o błonnik pokarmowy, którego osoby chcące zmniejszyć masę ciała potrzebują w większej ilości. Dieta redukcyjna powinna zawierać produkty zbożowe z pełnego ziarna i nasiona roślin strączkowych. Ponadto, aby skutecznie spalać tkankę tłuszczową, potrzebny jest ujemny bilans energetyczny. Warto jednak stosować elementy diety lekkostrawnej, żeby ułatwić sobie odchudzanie i wyrobić zdrowe nawyki żywieniowe.

Dieta lekkostrawna – co jeść, a czego unikać

Podstawą diety lekkostrawnej są posiłki, które nie obciążają układu trawiennego. Poniższa tabela ułatwi dobór odpowiednich składników do przygotowywania dietetycznych dań. Produkty zalecane i dozwolone powinny być wybierane zgodnie z zaleceniami lekarskimi i indywidualną tolerancją każdej osoby. Niezależnie od tego, czy dietę lekkostrawną stosujemy w celach leczniczych, czy codziennym żywieniu, należy wyeliminować wszystkie składniki z listy zakazanych.

 

Grupa produktów	Produkty zalecane	Produkty dozwolone	Produkty przeciwwskazane
Warzywa	Marchew, pietruszka, seler korzeniowy i naciowy, buraki, dynia, kabaczek, cukinia, patison, ogórek, sałata, szpinak, pomidory bez skórki i ziemniaki.	Brokuły, kalafior, kalarepa, kiszone ogórki, młoda fasolka szparagowa i zielony groszek.	Wszystkie odmiany kapusty, rzepa, rzodkiew, cebula, czosnek, papryka, kukurydza oraz nasiona roślin strączkowych: soja, ciecierzyca, soczewica i bób.
Owoce	Dojrzałe owoce: jagodowe, cytrusowe, winogrona bez pestek, brzoskwinie, morele, banany i jabłka.	Wiśnie, kiwi, melony, oliwki, suszone śliwki po namoczeniu i niewielkie ilości orzechów.	Gruszki, śliwki, czereśnie, daktyle. Niedojrzałe dozwolone owoce, kandyzowane lub w syropie.
Produkty zbożowe	Pieczywo pszenne świeże i czerstwe, sucharki, drobne kasze: manna, jaglana i jęczmienna, drobne makarony pszenne, ryż biały, płatki naturalne i błyskawiczne: owsiane, jęczmienne, jaglane, ryżowe.	Pieczywo graham, orkiszowe i pszenno-żytnie bez zakwasu.	Pieczywo pełnoziarniste żytnie i razowe, mąka pełnoziarnista, grube kasze tj. pęczak i gryczana, ryż brązowy, grube makarony pszenne i z pełnego ziarna, płatki śniadaniowe słodzone i wyroby cukiernicze.
Mleko i produkty mleczne	Chude mleko do 2%, jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, chudy i półtłusty twaróg, serek homogenizowany.	Tłusty twaróg, jogurt grecki, żółty ser z małą zawartością tłuszczu, słodka śmietanka.	Tłuste mleko i produkty mleczne: śmietana kwaśna i kremówka, sery pleśniowe, wędzone i topione, serki fromage, mleko w proszku.
Mięso i ryby	Mięso: kurczak, indyk, cielęcina, królik i chuda wołowina. Chude wędliny: polędwica, szynka, schab. Chude ryby: dorsz, pstrąg, mintaj, morszczuk, sola, flądra, szczupak, sandacz, okoń.	Chude części wieprzowiny, dziczyzna i tłuste ryby: łosoś, makrela, śledź i sardynka.	Tłuste mięso wieprzowe, golonka, słonina, baranina, gęsina i kaczka. Tłuste wędliny, konserwy mięsne i rybne, pasztety, parówki, salami. Wędzone oraz surowe mięso i ryby.
Jaja	Jaja gotowane na miękko, omlet bez dodatku tłuszczu.	Jaja gotowane na twardo i sadzone na minimalnej ilości tłuszczu.	Surowe jaja
Tłuszcze	Masło, oliwa z oliwek, oleje roślinne: rzepakowy, lniany, słonecznikowy, sojowy.	Miękkie margaryny	Twarde margaryny, smalec, utwardzony olej palmowy i kokosowy, majonez.
Zioła i przyprawy	Sok z cytryny, natka pietruszki, koperek, rzeżucha, majeranek i świeże zioła.	Sól, pieprz ziołowy, słodka papryka w proszku, suszone zioła: bazylia, tymianek, estragon, oregano oraz ocet jabłkowy i winny.	Ocet spirytusowy, musztarda, ketchup, ostre przyprawy: papryka, pieprz, chili, ziele angielskie, gorczyca, curry.

Zasady stosowania diety lekkostrawnej

Wielu osobom dieta łatwostrawna kojarzy się z mdłym jedzeniem szpitalnym lub rozgotowanymi kleikami. Nic bardziej mylnego! Mamy duży wybór produktów, z których można przygotować bardzo smaczne i zdrowe dania. Wystarczy poznać kilka prostych zasad.

• Posiłki na diecie lekkostrawnej powinny być urozmaicone, aby zapewniały wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Każdego dnia należy jeść produkty z każdej grupy: dojrzałe owoce, delikatne warzywa, chude ryby i mięso, jajka, produkty zbożowe i mleczne.
• W ramach diety lekkostrawnej najlepiej spożywać 4-5 posiłków o stałych porach. Ostatni trzeba zjeść 2-3 godziny przed snem, aby trawienie nie zakłóciło nocnego wypoczynku. Dania powinny być niewielkie objętościowo, a produkty lekkostrawne wybierane z umiarem, żeby nie spowodować przyrostu wagi.
• Podczas stosowania diety lekkostrawnej bardzo istotne są metody przygotowywania posiłków. Trzeba niestety całkowicie zrezygnować z dań smażonych. Wykorzystujemy takie techniki kulinarne jak: gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie i pieczenie w pergaminie, folii lub naczyniach żaroodpornych bez dodatku tłuszczu.

Równie ważna jak zdrowa lekkostrawna dieta jest codzienna aktywność fizyczna. Warto korzystać z każdej formy ruchu: spacerów, siłowni plenerowej, jogi czy ćwiczeń fitness.

Jak zdrowo i smacznie jeść na diecie lekkostrawnej

Potrawy na diecie łatwostrawnej powinny być różnorodne i serwowane w taki sposób, żeby zachęcały do jedzenia. Każdego dnia należy spożywać kolorowe gotowane warzywa, najlepiej do każdego głównego posiłku oraz 1-2 porcje dozwolonych owoców. Polecane są też zupy jarzynowe i na słabych wywarach, np.: barszcz czerwony, krupnik, pomidorowa czy przecierane kremy. Dania rybne i mięsne powinny być przygotowywane bez dodatku tłuszczu. Można je podawać z lekkimi sosami na bazie mleka, np. koperkowym, cytrynowym czy potrawkowym. Dodatki do warzyw, mięs, ryb i zup to: drobne kasze i ryż gotowane na sypko, drobne makarony, kluski lane, śląskie lub kopytka. Do przyprawiania potraw stosujemy ulubione zioła, a także oleje roślinne podawane na zimno.

W codziennej diecie powinny się znaleźć także produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu, szczególnie twaróg, jogurt naturalny, kefir, maślanka czy zupa mleczna. Warto ją sobie osłodzić deserem – dozwolone są kisiele, musy i galaretki owocowe oraz biszkopty, herbatniki i lekkie ciasta bez kremu, np. drożdżowe czy sernik na zimno. Na diecie lekkostrawnej trzeba również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zalecane napoje to: woda niegazowana, herbaty owocowe i ziołowe, rozcieńczone soki z dozwolonych owoców i warzyw oraz kawa zbożowa. Należy natomiast unikać alkoholu, mocnej kawy i herbaty, kakao i gorącej czekolady. Niewskazane są także słodkie napoje gazowane i syropy.

Przykładowy jadłospis dzienny na diecie lekkostrawnej:

• Śniadanie – pieczywo pszenne z chudym twarogiem, pomidorem obranym ze skórki, jajko gotowane na miękko, kawa zbożowa;
• Drugie śniadanie – jogurt naturalny z bananem;
• Obiad – zupa krem z dyni ze słodką śmietanką, potrawka z kurczaka, gotowana marchewka i ziemniaczane purée z koperkiem, woda niegazowana;
• Podwieczorek – ryż zapiekany z jabłkiem i cynamonem;
• Kolacja – gotowane warzywa według uznania z makaronem i natką pietruszki, herbata ziołowa.

Korzyści stosowania diety lekkostrawnej

Dobrze zbilansowana dieta łatwostrawna to niewątpliwie bardzo zdrowy model żywienia. Ma zbawienny wpływ na układ pokarmowy, przywraca harmonię trawienia i wspomaga leczenie wielu chorób. Jest także doskonałym sposobem na wzmocnienie organizmu, lepsze samopoczucie i wigor.

Trzeba jednak pamiętać, że dieta lekkostrawna powinna być dobrze dopasowana do indywidualnych potrzeb, aby przyniosła pozytywne efekty. Nieumiejętne jej stosowanie może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie, osłabić organizm czy spowodować niedobór składników odżywczych i witamin. Szczególnie ważne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich w przypadku leczenia chorób układu pokarmowego. Najlepszym sposobem na zapewnienie sobie optymalnego jadłospisu jest skorzystanie z pomocy doświadczonego dietetyka lub sprawdzonego cateringu dietetycznego.